Šta je oksidativni stres i kako se možemo boriti protiv njega?
U prošlosti, njega kože oslanjala se najviše na upotrebu topikalnih proizvoda kao što su kreme, maske i toneri. S napretkom estetske medicine i dermatologije i istraživanjima koja zalaze dublje u vezu između unutrašnjeg zdravlja i vanjske ljepote, postalo je jasno da efektivna njega kože počinje na ćelijskom nivou. Borba protiv slobodnih radikala i očuvanje zdravlja kože uključuje primjenu antioksidanasa koji pomažu endogenim sistemima zaštite kože, te doprinose prevenciji estetskih i medicinskih problema.
Šta je oksidativni stres?
Oksidativni stres nastaje kada postoji neravnoteža između proizvodnje slobodnih radikala u organizmu i sposobnosti tijela da se izbori sa njihovim štetnim efektima. Da bismo bolje razumjeli šta je oksidativni stres, neophodno je da razumijemo šta su slobodni radikali i antioksidansi.
Slobodni radikali su nestabilne hemijske čestice koje sadrže nespareni elektron, što ih čini izuzetno reaktivnim. Oni mogu nastati kao prirodni nusprodukti normalnih procesa u ćelijama ili kao rezultat izlaganja vanjskim faktorima poput zagađenja, UV zračenja, pušenja i nezdrave ishrane.
Iako slobodni radikali imaju važnu ulogu u nekim biološkim procesima, kao što su borba protiv patogena, njihova prekomjerna proizvodnja može oštetiti ćelije, DNK, proteine i lipide, što ubrzava proces starenja i doprinosi razvoju raznih bolesti, uključujući kožne poremećaje poput karcinoma kože i dermatitisa.
Antioksidansi su molekuli koje mogu da doniraju elektron slobodnim radikalima bez da postanu nestabilni. Na taj način, oni neutrališu slobodne radikale i sprečavaju ih da nanose štetu ćelijama. Tijelo prirodno proizvodi antioksidanse, ali ih takođe možemo dobiti iz hrane bogate antioksidansima kao što su voće, povrće, orašasti plodovi i žitarice.
Kada proizvodnja slobodnih radikala prevaziđe kapacitet tijela da ih neutrališe, nastaje oksidativni stres. Ovo stanje može dovesti do oštećenja ćelijskih struktura i funkcija, potencirajući rizik od razvoja širokog spektra zdravstvenih problema, uključujući srčane bolesti, rak, dijabetes i neurodegenerativne bolesti kao što su Alzheimerova i Parkinsonova bolest. Na koži, oksidativni stres ubrzava proces starenja, manifestujući se kroz pojavu bora, gubitak elastičnosti, promjene u pigmentaciji i druge znakove starenja.
Kako slobodni radikali utiču na kožu?
Povećana produkcija slobodnih radikala bez adekvatne i efikasne akcije endogenih i egzogenih antioksidativnih sistema, dovodi do stanja oksidativnog stresa, koje potencijalno može dovesti do različitih poremećaja kože. Ovi poremećaji sežu od funkcionalnih oštećenja, raka kože, dermatitisa, hroničnih i akutnih upalnih procesa, pa sve do estetskih promjena, izazvanih uništavanjem strukturnih proteina i ćelijskim promjenama koje dovode do pojave flekica i finih linija.
Slobodni radikali napadaju strukturu kože uništavajući kolagen i elastinska vlakna, što dovodi do gubitka hidratacije, elastičnosti i pojavljivanja bora, mrlja, te drugih znakova starenja. Izloženost UV zračenju, zagađenju i lošim životnim navikama kao što su pušenje ili nezdrava ishrana dodatno pojačavaju njihovo štetno dejstvo.
Dakle, slobodni radikali mogu negativno uticati na zdravlje i izgled kože na više načina.
Razaranje strukturnih proteina – Slobodni radikali oštećuju kolagen i elastin, ključne komponente za čvrstoću i elastičnost kože, što dovodi do gubitka čvrstoće, formiranja bora i smanjenja elastičnosti.
Oštećenje ćelijske DNK – Interakcija slobodnih radikala s DNK može uzrokovati mutacije koje potencijalno vode ka razvoju kožnog raka.
Upalni procesi – Povećana proizvodnja slobodnih radikala može podstaći upalne procese u koži, dovodeći do crvenila, oticanja i drugih simptoma upale.
Foto-starenje – UV zračenje podstiče proizvodnju slobodnih radikala, ubrzavajući procese starenja kože izložene suncu, uključujući pojavu bora, gubitak elastičnosti i promjene pigmentacije.
Možemo li izbjeći oksidativni stres?
Iako je nemoguće potpuno izbjeći oksidativni stres, postoje načini da umanjimo njegove efekte. Jedan od ključnih koraka je zaštita kože od UV zračenja korištenjem proizvoda sa visokim SPF faktorom. Takođe, izbjegavanje direktnog izlaganja suncu u najtoplijem dijelu dana i nošenje zaštitne odjeće poput šešira mogu biti od velike pomoći.
Kako se boriti protiv slobodnih radikala?
Antioksidansi su naši najbolji saveznici u borbi protiv slobodnih radikala. Oni neutrališu slobodne radikale i štite kožu od oksidativnog stresa. Vitamini C i E, beta-karoten, selen i flavonoidi samo su neki od antioksidansa koji imaju sposobnost da zaštite kožu. Ovi moćni sastojci mogu se naći u različitim namirnicama, dodacima prehrani, ali i u kozmetičkim proizvodima namijenjenim za njegu kože.
Topikalna primjena antioksidansa pokazala je brojne beneficije za kožu, uključujući smanjenje znakova starenja, poboljšanje teksture kože i povećanje njene sposobnosti da se odupre štetnim uticajima iz okoline. Emulzije obogaćene antioksidansima su posebno efikasne jer omogućavaju dublje prodiranje ovih korisnih sastojaka i njihovo djelovanje direktno na mjestu gdje su najpotrebniji.
Za efikasnu topikalnu primjenu antioksidansa ključno je osigurati stabilnost krajnje formulacije, s obzirom da su antioksidansi često vrlo nestabilni i mogu se lako oksidirati, postajući neaktivni prije nego što dospiju na mjesto djelovanja.
Uloga medicinsko-estetskih tretmana za tretiranje simptoma oksidativnog stresa
Starenje kože u velikoj mjeri može se pripisati disfunkciji dermalnih fibroblasta i smanjenju njihove biosintetske aktivnosti. Bez obzira na osnovne uzroke, stariji fibroblasti počinju proizvoditi elemente vanćelijskog matriksa u količinama koje nisu dovoljne da održe mladoliki izgled kože.
Medicinsko-estetski tretmani, kao što su injekcije na bazi hijaluronske kiseline, mogu imati značajnu ulogu u borbi protiv oksidativnog stresa. Oksidativni stres je ključni faktor u procesu starenja kože, a adekvatno regulisanje cirkadijalnih ritmova neophodno je za efikasne mehanizme popravke.
Injektabilni preparati na bazi hijaluronske kiseline imaju primjenu mnogo značajniju od „punjenja kože”, a njihov doprinos u modulaciji oksidativno stresiranih cirkadijalnih ritmova dodatno proširuje njihovu korist.
Primarni cilj tretmana poput mezoterapije je usporavanje i ispravljanje promjena na koži usljed starenja. Mezopreparati su formulisani tako da snabdjevaju kožu različitim supstratima koji su ključni za adekvatno funkcionisanje fibroblasta. To uključuje vitamine, minerale, aminokiseline, nukleotide, koenzime i antioksidante, kao i hijaluronsku kiselinu. Mezokokteli su dizajnirani da pomognu fibroblastima da efikasnije funkcionišu, pružanjem optimalnog okruženja za biohemijske procese i generaciju energije, kao i otpornost na efekte oksidativnog stresa.
